Wykonujemy je niezależnie od tego, czy żywopłot ma być
formowany, czy nieformowany. Rośliny zrzucające na zimę liście, które
posadziliśmy wiosną, przycinamy tuż po posadzeniu, natomiast posadzone
jesienią, zostawiamy na zimę bez cięcia i odkładamy tę czynność do wiosny
przyszłego roku, rośliny nie przycinane lepiej zimują, poza tym wiosną,
gdy zaczną się rozwijać pąki będzie widać, które pędy trzeba usunąć. Okazy silnie rozgałęzione tniemy 30-40 cm nad ziemią.
Jeśli jednak mają mało pędów bocznych, przycinamy je znacznie niżej -10 cm
nad ziemią. Usuwamy jednocześnie pędy uszkodzone, złamane i słabe. Roślin
iglastych i zimozielonych liściastych nie tniemy po posadzeniu. Jeśli
uważamy, że są zbyt słabo rozkrzewione, możemy je nieco przyciąć w
następnym roku w lipcu lub sierpniu. Zwykle jednak młode rośliny
zimozielone z natury są ładnie rozkrzewione, dlatego zaczyna się je ciąć
dopiero po kilku latach uprawy. Wyjątkiem jest modrzew i choina
kanadyjska, które przycinamy już w pierwszym roku uprawy.
Pielęgnacja żywopłotu formowanego to przede wszystkim
regularne jego przycinanie (strzyżenie). Tylko wtedy będzie on zwarty i
gęsty od samego dołu. Żywopłoty liściaste możemy przycinać w ciągu roku
kilkakrotnie w zależności od potrzeb ale najczęściej dwukrotnie. Zwykle
pierwsze cięcie robimy w czerwcu. Kolejne cięcie w końcu lipca lub w
sierpniu. Żywopłoty liściaste zimozielone najlepiej jest przycinać jeden
raz w roku w lipcu lub w sierpniu. Starsze żywopłoty przycinamy częściej,
tak aby zachować ich właściwy kształt oraz estetyczny wygląd. Aby zachować
równomierny wygląd żywopłotu należy wycinać również gałęzie dublujące się
oraz starsze i podsychające nawet z wnętrza żywopłotu.
Takie działanie zapewni dostateczny oraz równomierny dostęp światła.
Bukszpany, buki, graby i cisy można stosunkowo często oraz dokładnie
formować na różnego rodzaju bryły a nawet wyszukane kształty.Corocznie na
wiosnę warto z każdego żywopłotu usuwać stare gałęzie.
Żywopłoty,
często przycinane potrzebują odpowiedniego nawożenia najlepiej nawozem o
spowolnionym działaniu jak np: Osmocote lub Azofoską granulowaną w
ilościach zgodnych z instrukcją. Żywopłoty, szczególnie w pierwszych
miesiącach po posadzeniu oraz w latach kolejnych w okresach suszy muszą
być podlewane.
Żywopłoty, często przycinane potrzebują odpowiedniego
nawożenia najlepiej nawozem o spowolnionym działaniu jak np: Osmocote lub
Azofoską granulowaną w ilościach zgodnych z instrukcją. Żywopłoty,
szczególnie w pierwszych miesiącach po posadzeniu oraz w latach kolejnych
w okresach suszy muszą być podlewane.
-
Cięcie żywopłotów formowanych: przycięcie roślin
po posadzeniu oraz ponowne skrócenie pędów wiosną w drugim roku to
pierwszy etap formowania żywopłotu. Właściwe cięcie, które obok
zagęszczania krzewów ma nadać także odpowiednią formę, rozpoczyna się w
drugim roku, gdy pojawią się nowe przyrosty, a więc zwykle z końcem
czerwca. Określenie dokładnego terminu nie jest możliwe, gdyż wynika on z
bieżących obserwacji. Gdy uznamy, że wiosenny przyrost jest już niemal
zakończony, a żywopłot ze względu na swój wygląd "dopomina się"
uporządkowania, rozpoczynamy cięcie. W przekroju poprzecznym żywopłot
powinien przypominać trapez, którego boki pochylają się nieznacznie do
wewnątrz, od podstawy ku wierzchołkowi. Aby uzyskać zaplanowany kształt i
nachylenie ścian bocznych, przed cięciem wbijamy paliki i rozciągamy
pomiędzy nimi naprężone sznurki. W praktyce najpierw tniemy żywopłot od
góry skracając około 2/3 jego tegorocznych przyrostów. Następnie obcinamy
wszystkie pędy wystające ponad sznury, które wyznaczają płaszczyzny ścian
bocznych. dopiero na samym końcu fazujemy lub zaokrąglamy krawędzie,
jeżeli forma ta jest zaplanowana. wysokie żywopłoty i szpalery formowane
tniemy najpierw z boku, korzystając z drabin - pomostów lub wysięgników,
dopiero potem wyrównujemy górę. Istnieją już samobieżne "kosiarki" tnące
mechanicznie żywopłot równocześnie z boku i z góry. Dla osiągnięcia dobrej
stabilności oraz zagęszczenia żywopłotu roczny przyrost na wysokość nie
powinien przekraczać 1/3 długości jednorocznych pędów. Dla roślin
iglastych zaleca się ograniczyć go do 5-10 cm. Warunkiem otrzymania
gęstego, efektownego żywopłotu jest coroczne regularne cięcie.
-
Strzyżenie żywopłotów iglastych: Żywopłoty z
żywotników, cyprysików i jałowców oraz cisów są łatwe do formowania. U
takich roślin pąki ułożone są gęsto i regularnie na całej długości pędów.
Przycięcie pobudza do rozwoju pąki leżące niżej, a nawet w głębi
żywopłotu. W efekcie stymuluje się wyrastanie wielu krótszych pędów z
wielu miejsc. Żywopłoty takie, nawet w przypadku młodych roślin, tniemy
nożycami do żywopłotów, przy czym nie jest konieczne dokładne przyglądanie
się gałązkom. Ciąć możemy wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji, lub w
lecie, nie później jednak niż w połowie sierpnia, ponieważ młode odrosty
nie zdążyłyby do zimy odpowiednio zdrewnieć. Po cięciu wiosennym zwykle
czeka nas drugie cięcie na początku lipca, które ma na celu wyrównanie
bujnego odrostu. Możemy też ciąć krzewy w czerwcu skracając świeże
przyrosty o 1/2 - 2/3 i poprawiać "kosmetycznie" w połowie sierpnia. W miarę
starzenia się żywopłotu jego zdolność regeneracji maleje, toteż wystarcza
jedno cięcie w sezonie wegetacyjnym. Dwudziestoletni żywopłot z cisa może
być cięty już tylko raz w sezonie, w końcu lipca. Młode żywopłoty
świerkowe wymagają przez kilka pierwszych lat dokładnego cięcia sekatorem.
Pąki są w tym przypadku skupione na końcu pędów oraz u nasady (zazwyczaj
mniej widoczne), natomiast w środku jest ich niewiele. dlatego najlepiej
ciąć te rośliny wiosną skracając ubiegłoroczne przyrosty u podstawy.
Podobnie postępujemy z przewodnikiem świerków. Można się wtedy spodziewać
wyrastania wielu krótkich pędów, a tym samym zagęszczenia krzewów. Łatwo
także wykształca się nowy wierzchołek W następnych latach można używać już
do ciecia nożyc, traktując świerki podobnie jak żywotniki. Tniemy tuż po
zakończeniu tegorocznego przyrostu, gdy pęd jest jeszcze całkiem miękki, a
igły nie w pełni wyprostowane. Praca jest wtedy lżejsza, a na końcach
świeżo przyciętych pędów szybko tworzą się silne pąki. Podobnie jak ze
świerkami, postępujemy z sosną kosodrzewiną. Możemy początkowo uszczykiwać
całkiem świeże przyrosty, a nawet całkowicie (wiosną) usuwać jednoroczne.
Młode pędy wyrosną z nasady gałęzi i krzew się zagęści. W następnych
latach tniemy już nożycami, w fazie miękkich przyrostów, podobnie jak inne
żywopłoty.
-
Cięcie krzewów liściastych: rośliny liściaste,
np. ligustr pospolity lub porzeczkę alpejską, tniemy 2-3 razy w roku, za
każdym razem skracając nowy przyrost o 1/2 lub 2/3 jego długości.
Najlepszym terminem jest druga połowa czerwca lub początek lipca, gdy nowe
przyrosty roczne zakończyły swój wzrost na długość. Przed cięciem należy
sprawdzić, czy w gniazdach nie znajdują się jeszcze pisklęta ptaków. Wtedy
z pracami trzeba się wstrzymać, aż do opuszczenia gniazd. Dodatkowe
terminy cięcia to wczesna wiosna - w marcu przed rozwojem liści - i
sierpień, kiedy to usuwa się pędy wyrosłe poza zamierzony kształt
żywopłotu. Gatunki "płaczące" na wiosnę, czyli wydzielające obficie sok po
przycięciu pędów, na przykład klon polny, grab i buk strzyżemy po rozwoju
liści, najlepiej w czerwcu i lipcu. Optymalny termin cięcia buka przypada
wówczas, gdy długie, a dotychczas bardzo wiotkie, pędy zaczynają podnosić
się i drewnieć. Podstawowym narzędziem do cięcia żywopłotów liściastych są
nożyce.
-
Cięcie zimozielonych żywopłotów liściastych:
Większość zimozielonych roślin liściastych wytwarza 2-3 przyrosty rocznie,
w zależności od przebiegu wegetacji, czyli temperatury i wilgotności.
Dlatego też możemy strzyc te żywopłoty 2 razy w ciągu sezonu
wegetacyjnego; pierwszy raz - wczesną wiosną, gdy miną mrozy, drugi raz -
w czerwcu, skracając świeżo wytworzone przyrosty o połowę. Krzewy cięte
zbyt późno w lecie nie mają czasu, by wypuszczone młode pędy zdrewniały
przed zimą i w skrajnych wypadkach nie tylko ostatnie przyrosty, ale i
całe rośliny może zniszczyć mróz. rośliny zimozielone o drobnych liściach,
takie jak bukszpan, strzyżemy nożycami. Natomiast u roślin zimozielonych o
dużych liściach, na przykład u laurowiśni, obcinanie nożycami (szczególnie
spalinowymi lub elektrycznymi) powoduje przecięcie wielu blaszek
liściowych i ich poszarpanie. Do czasu zakrycia uszkodzeń przez młode
przyrost widoczne są brązowe, zamierające liście, które szpecą żywopłot.
Dlatego też lepszym sposobem cięcia tego typu roślin, nawet w formowanych
żywopłotach, jest obcinanie indywidualnych pędów sekatorem ręcznym. Powinno
się ciąć tylko przy pochmurnej pogodzie, aby świeżo odsłoniętych liści nie
poparzyło słońce. Zwłaszcza rośliny o liściach rozjaśnionych, złocistych
lub pstrych są wrażliwe na takie uszkodzenia. Nadanie żywopłotowi
bardziej urozmaiconego kształtu, np. fali, oraz formowanie okrągłych okien
czy bramek wymaga starannego zaplanowania, a także wymierzenia i
przycięcia poszczególnych roślin. Czasami warto skorzystać z pomocniczych,
ażurowych konstrukcji metalowych, które na stałe umieszcza się w
żywopłocie, a które po pewnym czasie wtopią się w zieleń. W żywopłotach
tworzonych z roślin o dużych blaszkach liściowych i drzewiastym typie
wzrostu trudniej utrzymać nieduże otwory. Z kolei im roślina ma
drobniejsze liście czy igły i łatwiej się zagęszcza, tym prościej zachować
małe okna. Bramy w żywopłocie powinny mieć wysokość co najmniej 2,5 m, a
formuje się je na wcześniej przygotowanej konstrukcji.
-
Cięcie żywopłotów kwitnących i owocujących: Pasy
kwitnących i owocujących krzewów to bardzo silny akcent terenów zieleni.
Podczas kwitnienia roślin ich nagromadzenie wzdłuż jednolicie
przebiegającej linii potęguje estetyczne wrażenia. Jednak ten okres trwa
zaledwie kilka lub kilkanaście dni. Zastosowanie w dużej liczbie krzewy,
obok dekoracyjnych kwiatów, powinny mieć także dobry pokrój i atrakcyjne
ulistnienie. Niewiele jest przykładów roślin liściastych, które zachowują
nienaganną formę bez jakiegokolwiek cięcia. Są to np. odmiany berberysu
Thunberga, śliwa dziecięca, lilak Meyera, kalina koralowa 'Compactum'.
Znacznie więcej jest gatunków i odmian krzewów, które pozostawione bez
opieki ogrodnika, mając swobodę niekontrolowanego wzrostu, już po kilku
latach się starzeją, a strefa kwitnienia oraz owocowania przenosi się w
górne, młodsze i lepiej doświetlone części. Nagromadzenie starych, często
zamierających pędów obniża wartość dekoracyjną krzewów. Jedynym ratunkiem
pozostaje wtedy odmłodzenie żywopłotu. regularne przycinanie według
ustalonych zasad pomaga uporządkować formę krzewów i pobudzić je do
obfitego kwitnienia. Prawie wszystkie kwitnące krzewy ozdobne wymagają
cięć sanitarnych i regulujących. 1. cięcie sanitarne - wykonuje się
wczesną wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji. Polega ono na całkowitym
usunięciu pędów uszkodzonych, złamanych, chorych i przemarzniętych. 2.
cięcie regulujące - ma ograniczyć nadmierne rozrastanie się krzewów
i nadać im foremny kształt oraz pobudzić je do kwitnienia w latach
następnych. Polega ono na całkowitym usunięciu starych, ponad 4-letnich,
najgrubszych gałęzi. Usuwamy także pędy krzyżujące się i nadmiernie
zagęszczające się.
Większość krzewów ozdobnych kwitnących wiosną tworzy
pąki kwiatowe w lecie, w roku poprzedzającym kwitnienie, kwiaty osadzone
są wtedy bezpośrednio na pędach, jak to ma miejsce m.in. u forsycji,
pigwowców, lub rozwijają się na ulistnionych krótkopedach, wyrastających z
pędów zeszłorocznych, tak jak u tawuły wczesnej, norweskiej, va Houtte'a.
Krzewy te tnie się bezpośrednio po kwitnieniu, skracając pędy z
zasychającymi już kwiatami o 1/3 długość, nad pierwszym pakiem skierowanym
na zewnątrz korony. Podobnie postępujemy z żylistkiem, karaganą, złotlinem,
kolkwicją, suchodrzewem, jaśminowcem, śliwą wiśniową, tarniną, krzewuszką
Krzewy, które kwitną późno, od czerwca do końca lata, tworzą pąki
kwiatowe na silnych pędach, wyrosłych w danym okresie wegetacji, a więc na
pędach tegorocznych. Tak rozwijają się pięciorniki i tawuły japońskie,
brzozolistne, gęstokwiatowe. Aby pobudzić rośliny do wydawania dużej
liczby nowych, silnych przyrostów o obfitego kwitnienia, należy je
corocznie na przedwiośniu przycinać nisko (10-15 cm) nad ziemią lub
skracać ubiegłoroczny przyrost o 2/3. Żywopłoty tak radykalnie cięte
kwitną obficie. Krzewy tej grupy stosowane są przede wszystkim na niskie
żywopłoty swobodnie lub poformowane obwódki.
Nie należy ciąć żywopłotu, z którego zbieramy owoce lub są one ważnym
elementem dekoracyjnym. Każde formowanie krzewów przed kwitnieniem
ogranicza bowiem wytwarzanie kwiatów, a w efekcie - owoców. Berberysy,
pigwowce, dereń jadalny, irgi, głogi, rokitnik, ostrokrzew, mahonia,
śnieguliczki, kaliny koralowe wytworzą liczne owoce tylko wtedy, gdy
zaniechamy przycinania.
Technika cięcia
Poziomą linię cięcia wyznacza się przy pomocy
naciągniętego sznura, rozpiętego pomiędzy dwoma palikami odpowiedniej
wysokości, wbitymi do ziemi w odległości 203 metry od siebie. Cięcie
rozpoczynamy od poziomej (górnej) płaszczyzny żywopłotu, a tym samym
ustalenia jego wysokości. w następnej kolejności strzyże się powierzchnie
boczne. Posługując się nożycami w sposób właściwy można osiągnąć komfort
pracy, a zarazem nie zmęczyć rąk oraz pleców. W trakcie ciecia ręcznego
należy stać blisko krzewów, tak aby nie trzeba było wyciągać przed siebie
całych rąk. Plecy są mniej zmęczone, gdy ramiona spuścimy w dół, wzdłuż
tułowia, a przedramiona są skierowane prosto przed siebie. Przy użyciu
nożyc elektrycznych bądź spalinowych listwa tnąca powinna znajdować się na
wysokości pasa. Podczas cięcia powierzchni bocznych, zginając sylwetkę w
pasie, wspomagamy ręce w prowadzeniu nożyc z dołu ku górze żywopłotu,
zgodnie z kierunkiem wzrostu pędów. Cięcie "pod włos" jest
niedopuszczalne, gdyż powoduje rozłamywanie gałązek i nie jesteśmy w
stanie uzyskać gładkiej powierzchni. Krzewy powinno się ciąć w dni
pochmurne, aby odsłonięte pędy nie były od razu narażone na silne
nasłonecznienie.
-
żywopłoty niskie (poniżej 1 metra wysokości), są
przede wszystkim ozdobą ogrodu, zakładamy je zwykle z bardzo dekoracyjnych
roślin. Najniższe z nich, do 40 cm wysokości, to najczęściej obwódki rabat
oraz formy okalające ścieżki lub oddzielające trawnik od innych elementów
ogrodu. Do ich formowania nadają się gatunki o drobnych, niekiedy barwnych
lub błyszczących liściach. Takie cechy wykazują: bukszpan, zwłaszcza jego
odmiana 'Suffruticosa', odmiany berberysu Thunberga: 'Atropurpurea Nana',
'Bagatelle', 'Bonanaza Gold', 'kobold', w zacisznych zaś miejscach
zimozielony suchodrzew chiński. Na kwitnące obwódki nadają się m.in.
odmiany pięciornika krzewiastego: 'Goldfinger', 'Goldstar', 'Marian Red
Robin', 'Red Ace', 'Abbotswood', a także niskie odmiany tawuły japońskiej:
"Gold Princess', 'Little Princess', "Nana'. W krajach śródziemnomorskich
popularne są obwódki z lawendy.
-
żywopłoty średnio wysokie (powyżej 1 metra)
pełnią funkcje bardziej użytkowe: osłaniają od sąsiadów, izolują od
ulicznego zgiełku, przysłaniają miejsca nieciekawe czy wręcz brzydkie,
chronią przed wiatrem, wytyczają zewnętrzne granice posiadłości. Tworzymy
je z silniej rosnących gatunków, odpornych na działanie wiatru i mróz.
Oczywiście muszą odpowiadać także określonym standardom estetycznym.
Spośród wielu roślin wybieramy takie, których ostateczna wysokość wynosi
1,5-2,00 m (gdy żywopłot będzie miał charakter swobodny) lub takie, o
których wiadomo, że można je przez systematyczne strzyżenie utrzymać w
pożądanej wysokości, mimo iż w warunkach naturalnych, bez ingerencji
człowieka, są znacznie wyższe. z roślin iglastych do grupy tej należą
przede wszystkim odmiany cisa pośredniego 'Hicksii', 'Hillii', cisa
japońskiego 'Farmen', cisa jagodowego 'Fastigiata', żywotnika zachodniego
'Columna', 'Holmstrup', 'Smaragd'. Z gatunków liściastych takie żywopłoty
można uzyskać m.in. z grabu, ligustru pospolitego, berberysu Thunberga,
derenia jadalnego, irgi błyszczącej, tawuły van Houtte'a.
-
żywopłoty wysokie osiągają od 2 do 3 metrów. Ich
znaczenie ochronne (przed wiatrem, hałasem ulicznym, pyłem) wysuwa się na
plan pierwszy. Osłonięte nimi duże wnętrza ogrodowe czy parkowe są
wyciszone i mają swoisty mikroklimat. Jednak w niewielkich ogrodach
zastosowanie zbyt wysokich żywopłotów zmniejsza optycznie wnętrze,
wpływając niekorzystnie na uzyskane efekty przestrzenne. Tak wysokie
(powyżej 2 metrów) elementy ogrodowe, zwłaszcza intensywnie formowane,
wymagają wiele pracy oraz budowy stelaży i platform potrzebnych do cięcia.
Tworzy się je z grabu, buka, klonu polnego, głogów. Na wysokie żywopłoty
iglaste nadają się przede wszystkim odmiany żywotnika zachodniego i
olbrzymiego: 'Aurescens', 'Columna', 'Kórnik', 'Smaragd', 'Spiralis'.
Można także wykorzystać cyprysik groszkowy w odmianach 'Plumosa' i 'Plumosa
Aurea'.
|